Nynorsk på sterk retur i lesebøker

Granskinga er gjord av tekst- og skriveforskar Norunn Askeland, førsteamanuensis i norsk ved Høgskolen i Vestfold, og vert publisert i ei ny artikkelsamling frå Språkrådet.

– Alvorleg
– Enkelte norsklesebøker har no berre ein tredel så mykje nynorsktekst som det utdanningsstyresmaktene tidlegare meinte måtte til for å lære å lese og skrive nynorsk. Granskinga tyder på at alle elevar, anten dei har nynorsk som sidemål eller hovudmål, får mindre høve til å lese nynorsk enn det dei hadde før. Nynorskelevar blir presenterte for hovudmålet sitt som om det var eit sidemål. Det er alvorleg, seier Sigfrid Tvitekkja, fagkoordinator i Språkrådet.

– Forlag og lærebokforfattarar har ikkje klare retningslinjer å halde seg til i spørsmålet om fordeling av bokmål og nynorsk i lesebøker i norskfaget. Samstundes tek dei lite omsyn til det som står i opplæringslova om at lesebøker skal ha nok tekst på begge målformer til at elevane lærer både bokmål og nynorsk. Ansvaret for denne situasjonen ligg i Kunnskapsdepartementet, seier Norunn Askeland.

Før: Krav om 33 prosent. Snitt i 2009: 15 prosent
Fram til 2000 var kravet at det skulle vere 33,3 prosent nynorsktekst i lesebøker for elevar med bokmål hovudmål. Dei nye lesebøkene som denne elevgruppa bruker no, har i snitt berre 15,4 prosent nynorsktekst (varierer mellom 9,5 og 24 prosent frå verk til verk).

I fellesutgåver (for elevar med bokmål eller nynorsk hovudmål) måtte ingen av målformene fram til 2000 vere representerte med mindre enn 40 prosent. Men i fellesutgåvene som vart undersøkte i 2009, ligg nynorskprosenten mellom 25,5 og 33.

Godkjenningsordning fjerna
Tidlegare hadde Språkrådet i oppgåve å sjå til at forlaga følgde reglane for fordeling av bokmål og nynorsk i lesebøker i norskfaget. Denne ordninga vart fjerna i 2000.

– Lesebøkene for ungdomsskulen som er laga etter Kunnskapsløftet, har langt færre tekstar på nynorsk enn det som var tilfellet før godkjenningsordninga for lærebøker vart oppheva, konkluderer Askeland.

Granskinga vert publisert i «Klamme former og sær skriving? Språklege rettar, sidemål og rettskriving i ein ny skulealder». Denne artikkelsamlinga er det første nummeret i serien «Språkrådets skrifter».

Artikkelsamlinga kan tingast frå Språkrådet (trykt utgåve) og ligg i PDF-format på nettstaden til Språkrådet.

Pressekontakt:
Svein Arne Orvik, informasjonssjef i Språkrådet, tlf. 938 06 923